USS Houston wszedł do służby jako drugi okręt swojego typu. Po rejsie wdrożeniowym wczesną jesienią 1930 roku odwiedził miasto, którego imię nosił, po czym przeszedł przez Kanał Panamski na Pacyfik, gdzie pozostał do końca swojej służby (w składzie sił rozpoznawczych), przy czym był też kilka razy wykorzystywany dla pełnienia funkcji oficjalnych, w tym jako prezydencki jacht, w 1934 i 37, 38 i 39 odbywając przy różnych okazjach rejsy z prezydentem Franklinem Delano Rooseveltem na pokładzie. Ostatni rok przed wojną spędził w składzie floty stacjonującej w Pearl Harbor, zaś 7 grudnia 1941 roku zastał krążownik na morzu, w rejsie którego celem było Darwin w Australii, gdzie przybył 28 grudnia. Kilka dni później został włączony w skład zespołu podległego ABDACOM.

Był to międzynarodowy zespół uderzeniowy, podlegający ABDA Command, którzy powstał dla ochrony terenów aliantów w Malajach (obecnie Malezja) i na obszarze Indii Wschodnich. Pozornie silny, skupiony wkoło pięciu krążowników, był tragicznie wręcz nieprzygotowany do stawienia skutecznego oporu flocie japońskiej, która była nie dość, że liczniejsza, to jeszcze nieporównanie bardziej zgrana i zorganizowana. Z tego też powodu historia zespołu ABDA była nader krótka i zakończyła się całkowitym jego rozgromieniem. Pierwszy z decydujących ciosów przyszedł 27 marca podczas próby zniszczenia nadciągającego japońskiego zespołu inwazyjnego. Najpierw, około 16:30, doszło do poważnego uszkodzenia przez japońskie jednostki ciężkiego krążownika HMS Exeter (zatopionego niecałe dwa dni później), który zdołał jakoś powrócić do Surabaji, zaś pod wieczór tego samego dnia utracono oba holenderskie krążowniki Java i De Ruyter.

Gdy zatonął także Exeter, pozostałe z całego zespołu trzy jednostki, czyli Houston, australijski lekki krążowniki HMAS Perth i jeden niszczyciel miały zgodnie z rozkazem dowódcy grupy, poległego na Hr.Mr De Ruyter kontradmirała Doormana, spróbować umknąć przez cieśninę Sunda na zachodzie Jawy na otwarte wody na południe od wyspy. Oba krążowniki dotarły z Dżakarty 28 lutego. Oba były uszkodzone (Houston miał niesprawne dwa z dziewięciu dział) i brakło im prawie wszystkiego, niemniej port Tanjong Priok niewiele mógł im zaoferować. Zgromadziwszy, co tylko się dało, wieczorem tego samego dnia wyszły ponownie w morze, kierując się ku pobliskiej cieśninie Sunda. Wszyscy liczyli na to, że będzie ona wolna od sił przeciwnika, niemniej szczególny pech nie opuścił zespołu ABDA do samego końca.

O 23:06 dostrzeżono z pokładu HMAS Perth niezidentyfikowane jednostki, które okazały się eskortą japońskiego konwoju inwazyjnego, kierującego się ku zachodnim wybrzeżom Jawy. Była to silna eskorta składająca się z dywizjonu kilkunastu niszczycieli mających za plecami ciężkie krążowniki Mikuma i Mogami. Idący jako pierwszy Perth dostał się pod ostrzał krótko przed północą i zatonął w przeciągu pół godziny. Osamotniony Houston próbował podjąć walkę, strzelając pośród nocy i dymów niemalże na ślepo, osiągając jednak trafienia na trzech niszczycielach i zatapiając nawet japoński trałowiec (chociaż wróg poniósł znacznie większe straty, pomyłkowo rażąc w ciemności szereg własnych jednostek). Niemniej krótko po północy został trafiony pierwszą torpedą. Kolejne trzy uderzyły kilka chwil później, niemalże jedna po drugiej. Ostrzeliwany z coraz mniejszego dystansu okręt zastopował, co ułatwiło tylko japońskim niszczycielom podejście na tyle blisko, że zaczęły omiatać jego pokłady ogniem z broni maszynowej. USS Houston zatonął kilka minut po 0:30, przewracając się na prawą burtę a następnie niemalże do góry dnem. Lista poległych objęła 693 osoby, zaś spośród 376, którzy trafili do niewoli, do domów wróciło 299. I dopiero oni zdali relację z tego, jak wyglądała ostatnia walka krążownika (o tym, że zatonął dowiedziano się w USA 9 miesięcy po fakcie, zaś resztę historii poznano dopiero po wojnie).

Potem, w czerwcu 1973 roku działający na podstawie oficjalnego zezwolenia władz indonezyjscy nurkowie wydobyli z wraku szereg przedmiotów, w tym jeden z ciężkich karabinów maszynowych oraz inny jeszcze dzwon, które 24 sierpnia zostały przekazane ambasadorowi USA w Indonezji razem z dokładną informacją o położeniu szczątków krążownika. Zorganizowana przez US Navy, a dokładniej przez Underwater Archaeology Branch of Naval History and Heritage Command wyprawa zjawiła się na miejscu 9 czerwca 2014 roku i w ciągu czterech dni potwierdziła tożsamość wraku i sporządziła jego dokładną dokumentację. Było to działanie przeprowadzone w ramach regularnych ćwiczeń US Navy (Dive Exercise - DIVEX) i w porozumieniu z Indonezyjską Marynarką Wojenną (operacja CARAT 2014). Wszystko to zdaje się sugerować, iż amerykańska współpraca z indonezyjskimi władzami układa się znacznie lepiej, niż w przypadku Holandii i Australii, także żywo zainteresowanych losem wraków ich jednostek na miejscowych wodach.

Dzięki oględzinom i badaniom sonarowym udało się opisać szczegółowo obecny stan wraku. Kadłub spoczywa na prawej burcie z długim na około 12 metrów odcinkiem dziobu odłamanym i leżącym na przedłużeniu wraku. Zdecydowana większość nadbudówek odpadła albo została usunięta, niemniej na miejscu pozostała duża część przedniego trójnożnego masztu krążownika. Całość jest miejscami mocno spowita w porwane sieci rybackie. Oprócz śladów uszkodzeń bojowych, jak trafienia pociskami i torpedami, widoczne są zniszczenia związane z samym zatonięciem (wypadłe z barbet wieże dział 203 mm, utrata kominów, głównego masztu, mostka, samolotu z katapulty) jak i późniejszą rabunkową eksploracją wraku przez amatorów pamiątek i złomiarzy, chociaż w porównaniu z niedalekim wrakiem HMAS Perth amerykański krążownik i tak wydaje się być w niezłym stanie. Nurkowie nie natrafili na ludzkie szczątki, niemniej uważa się, że sporo ich może znajdować się w głębi kadłuba oraz pod osadami dennymi i wrak jest traktowany obecnie jako grób wojenny. Zaobserwowano ponadto, że z wraku wypływa nieustannie ropa. Jak ocenia się w raporcie, krążownik zatonął mając w zbiornikach bunkrowych około 900 ton paliwa, które może stworzyć z czasem spore zagrożenie ekologiczne. Kolejna wspólna wyprawa do niego miała miejsce w październiku 2015 roku i wydaje się, iż zarówno US Navy jak i władze Indonezji naprawdę zamierzają dbać o ochronę miejsca spoczynku załogi USS Houston przed dewastacją.

Siły morskie, określane zwykle jako ABDA, podlegały wspólnemu alianckiemu dowództwu (American-British-Dutch-Australian Command albo ABDACOM), które zostało powołane do istnienia 1 stycznia 1942 roku, jednak już po trzech miesiącach przestało w praktyce odgrywać jakąkolwiek rolę. Spośród kilkudziesięciu podległych mu okrętów spora część została zatopiona, z czego większość na Morzu Jawajskim, gdzie zespół ABDA został wręcz rozgromiony ze stratą pięciu krążowników i sześciu niszczycieli. W XXI wieku wraki tych właśnie okrętów zostały zaatakowane ponownie, tym razem przez złomiarzy...