Giovanni delle Bande Nere przed wodowaniem
Picture: blog of ANMI

Pierwsze cztery krążowniki typu Condottieri, określane jako podtyp Giussano, były przede wszystkim szybkie, ale o wiele gorzej przedstawiały się pod względem opancerzenia i ochrony podwodnej części kadłuba, przez co w latach trzydziestych zyskały nawet przezwisko "bibułkowych krążowników". Powstały jednak w czasie, gdy nadal jeszcze uważano, że prędkość daje bezpieczeństwo. Mogło to sprawdzać się częściowo przy realizacji zadań ofensywnych, w pozostałych jednak już niekoniecznie, co Supermarina z czasem zaakceptowała i kolejne podtypy Condotteri były już coraz lepiej dopracowane pod tym względem. Niemniej typu Giussano nie dało się już poprawić, a w przypadku Bande Nere doszedł jeszcze problem roboty stoczniowej niekoniecznie najwyższej jakości. Jako jedyny z całej czwórki krążownik powstał w stoczni Regio Cantiere di Castellammare di Stabia (w pobliżu Neapolu), która wedle ówczesnych opinii nie podołała zadaniu. Niemniej pierwsze lata służby upłynęły Bande Nere raczej spokojnie, na rutynowym wypełnianiu zadań szkoleniowych i bez szczególnych zdarzeń na pokładzie.

Pierwsze zadania o bardziej wymagającym charakterze pojawiły się w okresie wojny domowej w Hiszpanii, kiedy wraz z pozostałymi krążkownikami typu Giussano patrolował zachodnią część Morza Śródziemnego. Po wybuchu wojny utworzył wraz z półbliźniaczym Luigi Cadorna 2. Dywizjon Krążowników, przeprowadzając wtedy między innymi kilka akcji minowych w Cieśninie Sycylijskiej. W lipcu tego samego roku, podczas przejścia wraz z innym półbliźniakiem Bartolomeo Colleoni z Trypolisu na Leros, napotkał w pobliżu przylądka Spatha zespół złożony z australijskiego lekkiego krążownika HMAS Sydney i pięciu niszczycieli. Walka zakończyła się zatopieniem Bartolomeo, Bande Nero zdołał wykorzystać przewagę prędkości i ujść, wcześniej trafiając raz HMAS Sydney. Sam został trafiony dwa razy, tracąc ośmiu zabitych.

W grudniu Bande Nere został włączony w skład 4. Dywizjonu Krążowników, w ciągu następnych miesięcy biorąc udział w atakach na konwoje z zaopatrzeniem dla Malty oraz prowadząc dztiałalność minową, między innymi na podejściu do Trypolisu. Eskortował też zmierzające tam włoskie konwoje - w trakcie jednej z takich akcji, 24 maja 1941, zatopiony został przez storpedowanie towarzyszący mu półbliźniaczy Armando Diaz. W grudniu Bande Nere miał wziąć udział w operacji dostarczenia surowców wojennych do Trypolisu, niemniej przyczyny techniczne zmusiły go w ostatniej chwili do pozostania w Palermo. Jego ładunek został przejęty przez bliźniacze Alberico da Barbiano i Alberto da Giussano - oba wyszły przeładowane w morze i zostały zatopione w nocnym boju torpedami brytyjskich niszczycieli. W marcu 1942 roku, podczas kolejnej akcji konwojowej, Bande Nere wziął udział w drugiej bitwie po Syrtą (jako część osłony pancernika Littorio), trafiając jednym pociskiem lekki krążownik HMS Cleopatra.

Giovanni delle Bande Nere opuszcza port w Tarencie
Picture: Wikipedia

23 marca, podczas powrotu z tej akcji, krążownik odniósł uszkodzenia na skutek napotkania sztormowej pogody, przez co wczesnym rankiem 1 kwietnia wyruszył w drogę do stoczni w La Spezia na północy Italii, gdzie miano dokonać koniecznych napraw. Około godziny 9:00, gdy przechodził wraz zespołem lekkich jednostek w pobliżu wyspy Stromboli, dosięgła go salwa torpedowa okrętu podwodnego HMS Urge. Trafiony dwoma pociskami kadłub natychmiast się przełamał i szybko zatonął, pociągając za sobą dużą część załogi: 381 z 722 osób, obecnych w tym rejsie na pokładzie.

Zakończenie rufy wraku Giovanni delle Bande Nere
Picture: Marina Militare

Dzwon okrętowy Bande Nere, wyraźnie wciąż na swoim miejscu
Picture: Marina Militare

Odkrycie wraku krążownika Giovanni delle Bande Nere wiązało się najpewniej z chęcią wypróbowania przez Włoską Marynarkę Wojenną nowego sprzętu do badań podmorskich (AUV Hugin 1000 i ROV Multipluto 03). Na obszar badań wybrano właśnie rejon zatonięcia krążownika w pobliżu wyspy Stromboli, zaś prace były prowadzone z pokładu trałowca Vieste. Oficjalny komunikat o znalezieniu wraku ukazał się około 8 marca 2019 roku. Podano w nim, że trzy sekcje kadłuba spoczywają na głębokości pomiędzy 1460 a 1730 metrów, co oznacza zapewne, iż elementy okrętu opadły na podmorskie zbocze podstawy wyspy, tworząc pochyłe pole szczątków około 11 mil morskich na południe od jej brzegów. Jak sugerują bardzo udane zdjęcia, część rufowa spoczęła na lewej burcie, śródokręcie zaś mogło ulec całkowitemu zniszczeniu (sądząc po wyrwanej wyrzutni torpedowej, leżącej luzem na dnie). O stanie pozostałych części okrętu trudno na razie cokolwiek powiedzieć. Nie wspomniano też, który z dzwonów krążownika udało się ekipie sfotografować.

Zapewne wyrwana z posady wyrzutnia torpedowa krążownika
Picture: Marina Militare

Lewoburtowa śruba Giovanni delle Bande Nere
Picture: Marina Militare